Tại các vùng cửa sông, ven biển tỉnh Nam Định tổng diện tích vùng có cây ngập mặn là 2571,80 ha (theo số liệu kiểm kê năm 2015), trong đó riêng diện tích RNM đặc dụng và rừng phòng hộ tại huyện Giao Thủy đã chiếm tới 1586,60 ha với 202 loài thực vật bậc cao có mạch, trong đó có 9 loài cây ngập mặn thực thụ: Bần chua (Sonneratia caseolaris), 02 loài Trang (Kandelia candel (L.) Druce; Kandelia obovata Sheue, H.Y.Liu & J.Yong), Sú (Aegiceras corniculatum), Đước vòi (Rhizophora stylosa Griff.), 02 loài Ô rô (Acanthus ilicifolius L.; Acanthus ebracteatus Vahl.), Giá (Excoecaria agallocha L.), Cóc kèn (Derris trifoliata Lour.). Hệ động vật cũng rất phong phú, riêng khu vực bãi bồi cửa sông, ven biển thuộc Vườn quốc gia (VQG) Xuân Thủy đã có 1.647 loài, trong đó có tới 09 loài chim, 03 loài cá, 04 loài bò sát, 01 loài giáp xác có tên trong Sách đỏ Việt Nam 2007; 19 loài cá, 1 bò sát, 14 loài chim có tên trong Danh lục đỏ của IUCN-2015. Nới đây cũng là nơi lưu trú, kiếm ăn của 222 loài chim, hơn 161 loài cá và gần 500 loài đồng vật nổi và động vật không xương sống cỡ lớn ở đáy. Chính điều này đã và đang tạo ra những giá trị to lớn không chỉ về mặt kinh tế-xã hội mà còn giá trị về đa dạng sinh học và môi trường.

 Rừng trồng cây đước vòi từ năm 2012

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, với cao trình thấp so với mực nước biển, cùng mức sụt lún hàng năm lên tới >1cm, vùng ven biển Nam Định đã và đang chịu tác động rất lớn của mực nước biển dâng. Sự thay đổi dòng chảy, các hiện tượng thời tiết cực đoan xuất hiện nhiều, mực nước biển dâng cao kết hợp với triều cường và sóng biển sẽ ảnh hưởng ngày một nhiều hơn tới diện tích rừng ngập mặn tại khu vực. Đặc biệt rừng ngập mặn của khu vực được hình thành từ các loài cây có sinh khối nhỏ, tầng tán thấp, dễ bị chết hàng loạt (bần chua, trang, sú...). Hệ động vật đa dạng phong phú cũng đã và đang chịu ảnh hưởng lớn của việc khai thác quá mức và ảnh hưởng ô nhiễm môi trường từ hoạt động nuôi trồng thủy hải sản khu vực lân cận, một số loài đặc hữu có giá trị cả về mặt kinh tế và sinh thái (móng tay, cáy mật, phi...) đang bị đe dọa về số lượng và phân bố tại Vườn.

Trước thực trạng đó, từ năm 2011 đến nay, Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định đã phê duyệt cho triển khai một số nhiệm vụ KH&CN bảo tồn nguồn gen động vật, khảo nghiệm lựa chọn và trồng thử nghiệm một số loài cây ngập mặn có triển vọng nhằm phải cải thiện tổ thành loài, nâng cao khả năng chống chịu của hệ sinh thái rừng ngập mặn bằng các loài cây ngập mặn có ưu thế về sinh khối, sinh thái và thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu, đồng thời đáp ứng nhiều mục đích của dải rừng ngập mặn ven biển tỉnh Nam Định.

Để đánh giá hiệu quả triển khai các nhiệm vụ KH&CN giai đoạn 2011-2021, ngày 18/4/2022, Sở Khoa học và Công nghệ đã khảo sát thực địa tại VQG Xuân Thủy.

Đoàn sở KH&CN kiểm tra rừng trồng cây đước vòi tại Vườn quốc gia Xuân Thủy 

Qua báo cáo theo dõi kỹ thuật của Vườn kết hợp kết quả khảo sát cho thấy các nghiên cứu và khảo nghiệm đã lựa chọn được 03 loài cây có triển vọng là Bần không cánh (Sonneratia apetala), Vẹt dù (Bruguiera gymnorrhiza), Đước vòi (Rhizophora stylosa) phục vụ trồng phục hồi rừng tại các vị trí đất trống mất rừng do diễn thế sinh thái và tác động của biến đổi khí hậu đồng thời cải thiện tổ thành loài, tăng khả năng chống chịu của hệ sinh thái rừng. Các loài cây này qua thời gian trồng thử nghiệm (từ 03 đến 08 năm) đã chứng minh khả năng tồn tại và phát triển ở những điều kiện thời tiết cực đoan (bãi trồng đất trống, ảnh hưởng thủy triều, bị hà bám...), trong đó vẹt dù cho thấy có khả năng tái sinh tự nhiên tốt, hệ rễ khỏe. Riêng bần không cánh thể hiện tính vượt trội về sinh khối, tạo tán nhanh và chịu gió bão khá. Khả năng phòng hộ, cố định bùn cát tốt là nhóm đước vòi, đồng thời cũng có triển vọng tái sinh tự nhiên.

Đánh giá hiệu quả triển khai các nhiệm vụ KH&CN trong giai đoạn 2011-2021 tại VQG Xuân Thủy, Ông Trần Minh Hoan – Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ đã đánh giá cao tính thiết thực, ý nghĩa của các nghiên cứu đồng thời cũng ghi nhận tinh thần chủ động, nghiêm túc, khoa học của VQG Xuân Thủy trong việc chủ trì và phối hợp triển khai các nhiệm vụ. Qua buổi làm việc, Ông cũng đề nghị VQG Xuân Thủy tiếp tục có sự phối hợp chặt chẽ với Sở Khoa học và Công nghệ, đề xuất những hướng nghiên cứu mới, triển khai các dự án thực nghiệm phù hợp yêu cầu bảo tồn và phát triển giá trị kinh tế-xã hội- môi trường của VQG Xuân Thủy trong thời gian tới./.

Nguyễn Xuyến

Phòng QL Khoa học